Ameide, handelsdorp aan de Lek

Zeven kilometer Lekafwaarts voorbij Lexmond ligt Ameide. Zoals in zovele dorpen tussen de grote rivieren heerst hier de zondagsrust, maar een bord bij café ’t Wapen van Ameide laat weten dat de koffie klaar is. Ameide werd in 1672 overrompeld door de Franse troepen, geplunderd en grotendeels verwoest. Alleen de kerk en het stadhuis bleven gespaard.

De Dam, het centrum van het dorp, sloot de Broekse Stroom af van de Lek. Langs de Voorstraat lag een kleine binnenhaven waar handelsschepen goederen laadden en losten.

De binnenhaven en de Prinsengracht, de enige echte gracht in Ameide, zijn in het begin van de 20ste eeuw gedempt. Het raadhuis, gebouwd in 1644, herinnert aan het roemrijke verleden van het stadje. De twee leeuwen op het bordes houden het wapen van ‘Ameyde’ stevig vast in hun klauwen.

Al in 1277 ontving Ameide uit de handen van graaf Floris V van Holland stadsrechten. De kleine nederzetting aan de Lek lag strategisch in het woelige grensgebied van het graafschap Holland en het bisdom Utrecht. Boven de zijdeur van het stadhuis prijkt een steen waaruit blijkt dat ‘Hendrikck van Breedrode, drossaert alhier, op den sevenden april [1644] met syn edle hant den eersten steen van dit stadhuis selver [heeft] geplant’. In 1527 verloor Ameide zijn stadsrechten weer, als gevolg van de strijd tussen de rivaliserende families Van Arkel en Van Brederode.

De Slag aan de Lekdijk

Het waren echter niet de troepen van de bisschop maar de Fransen die in 1672 een einde maakten aan de welvaart van het stadje. Bij de Slag aan de Lekdijk bij Sluis trokken zo’n 1200 Franse soldaten over de Lekdijk naar Ameide, dat geplunderd werd en voor een deel in brand gestoken. De monumentale woonhuizen aan de Voorstraat en rond de Dam zijn allemaal gebouwd na het Rampjaar. De Fransestraat herinnert nog aan deze zwarte bladzijde in de geschiedenis van Ameide.

De Lekdijk

De Voorstraat verbindt de Dam met de Lekdijk. Het pand met het jaartal 1760 is het (voormalige) ambachtshuis van het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard. Hier zetelde de dijkgraaf. Op het plein voor het ambachtshuis staat het bronzen standbeeld ‘De Kersenplukker’, een herinnering aan de tijd van de vele kersenboomgaarden rond Ameide.

Op het punt waar de Voorstraat op de Lekdijk uitkomt heb je een mooi uitzicht over de rivier waar grote vrachtschepen traag hun weg zoeken. Vanaf de loswal vertrekt in de zomermaanden het voetveer De Overkant naar Lopik aan de overzijde van de rivier. Een groot succes, in de zomermaanden is het een drukte van belang op en rond het pontje. Vanaf het TOPpunt (Toeristisch Overstap Punt) starten tal van fiets- en wandelroutes door de Alblasserwaard.

Ter hoogte van het rood-witte hek legde de raderstoomboot op weg van Culemborg naar Rotterdam aan om goederen en passagiers op te pikken. Meer dan 120 jaar onderhield de boot deze verbinding, totdat deze in 1948 werd gestaakt.

Bij het huis (‘Eb en Vloed’) op de Lekdijk hangt de bel waarmee de passagiers de pontbaas van het Tienhovenscheveer, de veerdienst tussen Tienhoven en Jaarsveld verzorgde. De pont werd in het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw uit de vaart genomen.

En dan is er koffie

Via de Peperstraat en de Nieuwstraat lopen we naar de Hervormde Kerk die voor een deel in de steigers staat. Het schip van de kerk dateert uit de late 15de, vroege 16de eeuw; de toren uit de 13de eeuw. De kerk ging in 1953 in vlammen op en is weer opgebouwd. Vandaar is het nog een korte wandeling terug naar de Dam. En dan is het tijd voor het kopje verse koffie in ’t Wapen.

Bartho Hendriksen

Meer informatie: Historische Vereniging Ameide en Tienhoven, http://ameide-tienhoven.nl Op deze site is ook een standswandeling te downloaden.