Lienden: de erfenis van baron van Brakell

Aan de Provincialeweg N320 ligt ter hoogte van Ommeren op het landgoed den Eng het Streekmuseum Baron van Brakell. De baron was een bijzonder man. Daarover waren zijn tijdgenoten het eens. Een militaire loopbaan lag voor de hand voor een man van zijn stand, maar een ‘ongemak aan den voet’ weerhield hem daarvan. Hij werd boer, of liever landbouwpionier.

Van Brakell (1768-1852) was niet alleen zijn tijd vooruit in het boerenbedrijf, maar ook in de omgang met zijn pachters. De baron en zijn vrouw bewoonden Huize Den Eng. Het huidige huis, schuin tegenover het museum, staat op de plek van het in de Tweede Wereldoorlog verwoeste oorspronkelijke landhuis. Het echtpaar kreeg geen kinderen en liet al zijn geld na aan een fonds voor de behoeftigen in Meerten, een buurtschap ten zuiden van Lienden. Ook de bouw van het nieuwe museum werd uit de nalatenschap bekostigd.

De Betuwe zoals het was

Het streekmuseum geeft een aardig beeld van het wonen en werken in de West-Betuwe in vroegere tijden. Rond een plein hebben de bakker, klompenmaker, schoenmaker, slijter en drukker hun winkels en werkplaatsen. Landbouw en vooral fruitteelt was (en is nog steeds) belangrijk in de Betuwe. In de overige zalen zie je landbouwmachines en -gereedschappen. In de kelder staat een imposante collectie boerenwagens die vroeger in het Rivierengebied werden gebruikt. Met enkele handelingen konden deze wagens als waren het moderne MPV’s gebruikt worden voor het vervoer van graan, personen en soms voor begrafenissen. Voor het mooiste onderdeel moet je door de knieën: de rijkversierde voor- en achterhamels.

Grafeiland

Geldersch Landschap en Kasteelen beheert het landgoed den Eng. Bij de receptie van het museum ligt een folder met een bomenlijst aan de hand waarvan je door het bosplantsoen, ook wel door Van Brakelle de ‘wandeling’ genoemd, wandelt. In het bos stond op een heuveltje zijn kerkje. In de vijver direct achter het museum ligt een eilandje, waar Van Brakell en zijn vrouw liggen begraven. Achter de vijver ligt nog een heuveltje, waar zijn paarden werden begraven. Dieper het bos in ligt een klein hertenkamp.

Klompenpad naar Lienden

Het spandoek ‘Dames en heren, eet meer appels en peren’ brengt ons maar Natuurlijk Gruun, een boerenwinkel en appelcafé waar de Gruunse Appeltaart wacht. Dan is het tijd voor een wandeling. Aan de voorzijde van het museum start het Batouwepad, een 16 kilometer lang klompenpad door het buitengebied van Lienden. Het pad brengt ons naar Lienden. Het eerste deel loopt door een appelboomgaard waar de roodgekleurde appels je in de hoogzomer toelachen. Een pure Betuwe-ervaring.

Lienden

Wie naar Lienden loopt, ziet vanuit de verte al de stoere toren van de dorpskerk in het landschap oprijzen. De toren doet bijna grootstedelijk aan. Het koor is het oudste deel van de kerk; het schip en de toren dateren uit de 15de eeuw. In de loop der eeuwen is er veel aan de kerk verbouwd, de laatste grote restauratie vond plaats in 1975-1982. Ook de tweede toren van Lienden, molen De Zwaan aan de Molenstraat, kun je nauwelijks missen. De molen werd in 1644 gebouwd op een belt (verhoging) om zo meer wind te kunnen vangen.

Het huidige Lienden is uit twee dorpen ontstaan: Lienden en Meerten. Beide dorpen zijn in de loop van de tijd aan elkaar gegroeid. Vanaf de Markt, het hart van het dorp, waaieren de oude wegen naar alle richtingen uit. Een tweede centrum ligt aan het einde van de Dorpsstraat rond het café Het Wapen van Lienden en het oude statige gemeentehuis. Via de Baron van Brakellweg wandelen we terug naar het museum dat met trots zijn naam draagt.

Bartho Hendriksen

Streekmuseum Baron van Brakell, www.streekmuseumbaronvanbrakell.nl

Klompenpad Batouwe, http://klompenpaden.nl

Natuurlijk Gruun, www.natuurlijkgruun.nl